مقالات
تاریخچه ی صنعت مبلمان و تولید لوازم مبل
تاریخچه ی تولید مبل
مرور تاریخ و نحوه شکل گیری هر صنعتی می تواند راهنمای بسیار خوبی برای کسانی باشد که می خواهند وارد آن صنعت شوند.
مبلمان که امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا به یکی از کالاهای ضروری زندگی تبدیل شده است, تاریخچه ای به قدمت حیات بشر دارد, به نوعی میتوان عنوان کرد و بشر از دوره ی غار نشینی همواره برای تزیین محل زندگی خود مبلمان استفاده کرده است ,البته سیر تغییر و تحول مبلمان از جنس سنگ به چوب, نخ و الیاف امروزی هزاران سال زمان برده است که به برخی از این اتفاقات اشارهای کوتاه خواهیم داشت.
مبلمان در عصر حجر
کاوشهای باستانشناسی از یک خانهای با قدمت بیش از پنج هزار سال در اسکاتلند به وضوح نشانههای استفاده از سنگ ها برای تخت و صندلی و غیره را به نمایش گذاشته است و همین مسئله باعث شده تا محققین در یابند انسان ها هزاران سال است برای تزیینات منزل خود از مبلمان به شکل و جنس های مختلف استفاده می کنند.
ابتدای شکل گیری مبلمان ها
در همان ابتدای شکلگیری تمدن های بشری در کشورهای صاحب تمدن همچون ایران ,چین, مصر, روم و غیره مبلمان ها جایگاه خود را در بین پادشاهان و اشراف ارتقاء بخشیدند ,همانطور که از سنگ نگاره های باقیمانده از دوران باستانی پیداست پادشاهان همواره بر روی تخت های پر زرق و برق خود تکیه زده و رعیت در مقابل آنها زانو زده و یا ایستاده اند اما مطلبی که می توان از این نقوش برداشت کرد این است که در هر دوره هنرمندان مبل ساز و طراحان, طرح ها و صنایع خود را بر پایه ۱- دیدگاه سلاطین زمان ۲- فرهنگ های مردم ۳- تفکرات دینی غالب شکل میدادند.
مبلمان در قرون وسطی
و از آنجایی که خانهها در قرون وسطی غالباً فاقد اتاق نشیمن بودند, و بیشتر منازل دارای تنها یک اتاق برای استراحت و پذیرایی از مهمان بودند ,مبلمان با این دید رشد کرده و شکل گرفت به نحوی که در بیش از ۹۰ درصد از منازل این دوره ,مبلمان به شکل صندلی های چوبی در کنار آتش شومینه همراه با میز قرار داده می شد و مهمانان و افراد خانه بر روی آن نشسته و استراحت می کنند.
استفاده از مواد نرم و پوشاندن آنها با پارچه و پوست حیوان به منظور ایجاد یک نشیمن راحت, ایدههای جدیدی نبود .در دنیای باستان نیز از بالش استفاده می شده است, اما هنگامی که قطعات بالش مانندی به هم متصل شدند و یک نشیمن راحت ثابت به عنوان مبل را به وجود آوردند, آن زمان بود که یک حیطه مهم در لوازم داخلی منزل پدیدار شد.
دوره رنسانس( شکوفایی طراحی)
مبلمان منزل تا دوره الیزابت ( ۱۵۵۸ تا ۱۶۰۳) به عضو ثابت طراحی داخلی خانه تبدیل شد و برای قرنها پس از آن در انگلستان توسعه یافت . در طی این مدت, تجارت مبل همراه بود با هر چیز پارچه ای دیگر مربوط به دکوراسیون خانه ,همچون پرده ,دیوار آویزهای پارچهای, فرش و سایر کفپوش ها و پارچه کتان.
مهم است که توجه داشته باشیم که این دوره نیز مربوط به زمان رنسانس است .یعنی زمانی که تفکر عمومی در حال پشت سر گذاشتن برخی از آموزه های سختگیرانه و ریاضت مآبانه کلیسا بود .زمانی که کشف عقاید فیزیکی دنیا آغاز شد و سنت های مختلف به چالش کشیده شد و یکی از نتایج این تغییر رویکرد به دنیا این بود که نشیمن های سخت سنگی و چوبی نیز رو به نرم تر شدن گذاشت .
تاریخچه مبل در جهان یک بار دیگر, به ما نشان داد که چطور ارزش های اجتماعی و تولیدات یک جامعه ,نحوه مصرف آنها و نگاه عمومی به آن تولیدات تاثیر میگذارد, حالا که دیگر احساس راحتی در خانه, منفی و نفسانی نبود, پس باید این راحتی به عموم افراد معرفی شود و این گونه شد که صندلیهایی بهتر از نسخه های پیشین و نیز مبلمان وارد بازار شد و این یعنی تغییر معماری داخلی خانه و اتاق ها به منظور هماهنگ شدن با این وسایل راحتی جدید .
تاریخچه مبل در جهان بدون نام افرادی چون ( لرد فیلیپ استن هوپ ) موسوم به کنت چهارم چستر فیلد ( ۱۶۹۴-۱۷۷۳) کامل نمیشود .کسی که یک قطعه هم به نام (مبل چستر فیلد )تا امروز نام او را زنده نگه داشته است.
این چهره برجسته در تاریخ مبل جهان ,همانطور که یک سیاستمدار, نویسنده و مدافع هنری (والتر پسر او بود )یک طراح مد و یک نو آموز نیز بود. او قطعا قبلی را طراحی کرد که افراد زیادی بتوانند همزمان و در کنار هم روی آن بنشینند بدون اینکه لباس هایشان چروک شود.
با ظهور اتاق نشیمن در منازل طی سالهای اولیه دوره رنسانس ,صنعت مبلمان رفته رفته به سوی راحت تر و آرام بخش تر شدن رفت , اتاق نشیمن غالباً فضایی بود که در آن ساکنین تنها به تفریح و استراحت می پرداختند, کارهایی همچون(چرت های عصرانه , نواختن موسیقی و…) به همین علت مبلهای راحتی (کاناپه ها )در این دوره تکامل بیشتری پیدا کرند.
در همین اثنا مبلمان به عنوان یک مبنای اصلی در دکوراسیون خانه مطرح می شود که با طراحیهای منتج شده از دورههای پیشین کامل شده است . در این خصوص میتوان به کاناپه های رو کو با حکاکی های پیچ و خم دار اشاره کرد. سبک دیگری از مبلمان که باید در اینجا مورد اشاره قرار گیرد مبل های سبک میسیون این با زاویه های خوش نمای ۹۰ درجه است ,یک طراحی مینیمالیستی که مقدمه سبک زیبایی شناسی جدیدی شد که از اوایل قرن ۲۰ تا اواسط آن را را در بر می گرفت.
عصر مدرنیسم تحول در طراحی
در این دوره صنعت مبل به سوی طرحهای ساده به دور از حکاکی ها و منبت ها و تصاویر و نقوش حیوانات رفت, در این دوره طراحی مبلمان ها بیشتر برگرفته از اشکال هندسی منظم و به دور از هر نوع پیچ و تاب بوده است.
عصر حاضر
اما طی ده های گذشته با گسترش شهرنشینی و زندگی آپارتمانی , و از سوی دیگر پایین آمدن متراژ منازل در کنار سبک های مختلف طراحی مبلمان اعم از مدرن و سنتی و البته پست مدرن برگرفته از هر دو الگوی طراحی می باشد , استفاده از مبلمان کم جا لوازم مبل سینا و چند کاره به یک نیاز ضروری تبدیل شده است , مبلمان هایی که هم از آنها به عنوان مبل , و هم تخت و گاهاً گنجه استفاده میشود. نمونهای از این مبلمان را ملاحظه می کنید.
تولید لوازم مبل سازی
همانطور که اشاره شد تا شروع دوره رنسانس , مبلمان تماما از چوب ساخته میشد و بیشتر از اینکه بتوان نام آن را مبل نامید , نیمکتهای چوبی سخت و بیروح بودند که برای استراحت جسم و روح بلکه برای رفع خستگی زانوها از کارهای سخت روزمره استفاده می شدند, و همین امر نیز باعث شده بود تا حرفه ی مبل سازی نه به عنوان یک شاخه مستقل بلکه قسمتی از رشته های نجاری به شمار بیاید.
اما در اوایل دوره رنسانس و همزمان با ساخته مبل توسط چستر فیلد, در کنار چوب, مبلمان نیاز به قطعات دیگری همچون الیاف ,پارچه, نخ,پیچ,میخ,پایه و غیره پیدا کرد , اما با توجه به اینکه این نوع مبلمان در این دوره به مقدار محدودی یافت می شد و به نوعی تنها مخصوص حاکمان و اشراف زادگان بود ,و البته قیمت آن نیز بسیار بالا و خرید آن از عهده قشر ضعیف جامعه خارج بود ,تهیه قطعات ساخت مبل نیز بر عهده خود نجاران قرار میگرفت .
اما شکوفایی صنعت نوپای ساخت لوازم مبل را می توان به همین دهه های اخیر نسبت داد, جایی که گسترش شهرنشینی و به تبع آن زندگی روزمره ماشینی ,مبل را از یکی از کالاهای لوکس به یکی از نیازهای زندگی بشر تبدیل کرد و در کنار آن با بالارفتن روز به روز تعداد کارگاهها و کارخانجات تولید مبلمان تامین قطعات تولید آن نیز وارد دوره جدیدی شد تا جایی که امروزه در سراسر دنیا کارخانجات بسیار مدرن و پیشرفته ای در جهت تولید قطعات مبل از جمله (پایه, یراقآلات ,نایلونهای بسته بندی ,الیاف, انواع پارچه دکمه لوازم خیاطی و غیره) فعال هستند.
ساخت لوازم مبل در ایران
تنها کافیست کمی پیش از ۲۵ سال از زندگی شما گذشته باشد , تا روزهای سخت دل کندن از چیدمان سنتی منازل و روی آوردن به دکوراسیون های مدرن امروزی را به یاد بیاورید.
منازلی که جسم آن با تزیین پیش بخاری های رنگارنگ و نقش و نگاره های زیبا فرش و پشتی های ایرانی روح نواز شده بود , و البته در این سال های اخر کرسی های گرم زغالی که خستگی کار های روزمره را ازجسم و جان آدمی چنان دور میکرد که گویی هر روز صبح دوباره متولد شده ای . پیش بخاریها ویترین هایی بودند که نه نیاز به خودنمایی داشته اند ونه نیاز به دلبری آینههای میناکاری شده و قرآنهای در جلدهای چوبی و پارچه های رنگی را چنان در آغوش میکشیدند که ذهن هر بینندهای را به خود معطوف می کرد فرشهای دستبافت و نفیس نقش و طرح و رنگ آن گواه اصالت و تمدن هزاران ساله ایرانی را میداد فرش هایی که نه تنها در خانه های ایرانی بلکه جلوه گر کاخ ها پادشاهی و حکمرانی کشورهای بزرگ دنیا همچون
(کاخ سفید آمریکا ,کاخ الیزه ,فرانسه ,کاخ کرملین روسیه ,کاخ سلطنتی بریتانیا و غیره ) نیز بودند و هستند .
اما طی دو دهه اخیر گسترش شهرنشینی و مهار مهاجرت های روستاییان به شهرها برای کار, باعث شد تا زندگی آپارتمان نشینی و در کنار آن تغییر الگوهای چیدمان منازل از شیوه سنتی به مدرن رشد روز افزونی پیدا کند.
پیش بخاری ها جای خود را به ویترین های چوبی دادند و پشتی ها جای خود را به مبل البته چهار پایه های شیشه ای و چوبی جای خود را به میز تلویزیون های چوبی و مدرن دادند در این بین تنها فرش توانست با تکیه بر اصالت کهن خود جایگاه خود را هرچند در مقیاس کوچکتر و البته با تغییر کاربری از یک کالای اساسی و ضروری به یک کالای اساسی تزیینی حفظ کند.
همین روند سریع تغییر الگوهای چیدمان منازل سنتی به مدرن باعث شده است تا صنعت تولید مبلمان و تختخواب و طور کلی صنایع چوبی , به یکبار رشد چشمگیری داشته و افراد زیادی را جهت فعالیت در این حوزه جذب کند امروز در ایران شاهد شهرکهای صنعتی هستیم که در آن صرفاً صنایع چوب فعال هستند و به نوعی میتوان گفت مخصوص تولید مبلمان و صنایع چوبی هستند و البته شهرک هایی که بیش از ۷۰ الی ۸۰ درصد آن را در این صنعت نوپا در برگرفته است قطعا در کنار این حجم از تولید صنایع چوبی نیاز به تهیه و توزیع لوازم مبل امری بدیهی و خطیر است که مجموعه های بسیاری به صورت محدود در کشور در این حوزه فعالیت می کنند.
تولید و توزیع لوازم مبل هم به صورت یک صنعت مستقل و هم به صورت زیر شاخه های از صنعت مبل سازی فعالیت نماید اما در کشور ما این حوزه در سایه ساخت و تولید مبلمان قرار گرفته و خیلی به آن به شکل یک صنعت مستقل نگاه نمیشود اما وقتی به ماهیت کلی صفر تا صد اجناسی که برای ساخت مبل استفاده می شود نگاه می کنیم, پی به ارزش بالای این صنعت می بریم چرا که می دانیم برای ساخت یک مبل علاوه بر چوب ( ابزار ها ,یراق آلات ,پارچه و الیاف ها دکمه ها, پیچ و میخ ,پایه و غیره ) بسیاری دیگر از لوازم ریز و درشت نیز مورد نیاز قرار میگیرد . در ادامه به برخی از لوازمات اشاره کوتاهی خواهیم داشت.
ابزار آلات
ابزارها در دنیای پر سرعت و شلوغ امروز نقش تعیینکننده و بسزایی دارند , نقشی که شاید توجه خیلی از فعالین بخش های مختلف تولید را به خود معطوف می کند, صنعت مبلمان نیز از این قاعده مستثنی نیست و وجود ابزارهای مختلف سرعت انجام کار را دهها برابر بیشتر میکند .
تصور کنید برای بستن یک پیچ ساده یک کارگر می بایست با ابزاری چون پیچ گوشتی حداقل ۱۰ دقیقه وقت بگذارد در حالی که این پیچ می تواند با یک دریل شارژی تنها در کسری از ثانیه بسته شود.
در این صورت هم سرعت انجام کار بالا می رود و هم کارگران کمتر خسته شده و توان بیشتری برای ادامه کار خواهند داشت .
دستگاه میخکوب ( استوپ )
میخ و پیچ دو عضو جدا ناشدنی از همدیگر هستند و غالبا در کارهای مختلف هم از پیچ و هم از میخ استفاده میشود اما برای کوبیدن یک میخ در چوب نه تنها نیاز به دقت بالایی است بلکه در بسیاری موارد کارکنان با آسیب رساندن به خود موجب کند شدن روند تولید میشود اما دستگاه میخ کوب در سالهای گذشته جایگاه خود را در صنعت مبلمان پیدا کرده و ضمن پایین آوردن میزان صدمات احتمالی این بخش موجب بالا رفتن سرعت تولید شده است
دستگاه فرز یا چوب بر
شاید کارآمد ترین و پرمصرف ترین دستگاه در این دهه در صنعت مبلمان فرز و چوب بر باشد, چرا که این دستگاه با بالا بردن سرعت برش چوب ها کار را برای تولیدکنندگان این صنعت آسانتر کرده است .
اسفنج و الیاف
بخش پر اهمیت تولید مبلمان استفاده از اسفنج و الیاف است, چرا که غالباً افرادی که قصد خرید مبل و تخت و غیره را دارند در وهله اول زیبایی و در وهله دوم به راحتی کار اهمیت ویژهای میدهند که این راحتی مستقیماً با نوع اسفنج و الیاف در ارتباط است در گذشته که تولید صنعتی الیاف و اسفنج و فوم و غیره مرسوم نبود , برای این کار از تکه های نخ و پارچه و کارتون های خورد شده و دورریزها استفاده میشد که در کوتاهترین زمان تغییر حالت داده و از شکل و فرم خود خارج می شدند. اما با تولید الیاف اسفنج و فوم در سایز, طرح و کیفیت های مختلف متناسب آب با طرح کلی مدل تولیدی, کارها از دوام بسیار بالاتری برخوردار شدند در ادامه نظر شما را به برخی از این منظومات جلب می کنیم.
فنر
استفاده از فنر در سایز ها و مدل های مختلف در صنعت مبل سازی طی چند سال اخیر شدت بیشتری پیدا کرده است دلیل آن هم دقیقاً مثل استفاده از اسفنج چرا که استفاده از فنر ها زیر نشیمن گاه مبل باعث دوام بیشتر کار شده و همچنین ظرافت و زیبایی کار را به نمایش میگذارد .
فنرها در صنعت مبل سازی به صورت رولی و پاکتی مورد استفاده قرار میگیرد که البته استفاده از نوع پاکتی آن قدمت چندانی ندارد.
مکانیزم (یراق آلات )
استفاده از مکانیزم ها در مبلمان به همین دهه های اخیر برمیگردد ,چرا که کارایی بیشتر این مکانیزم ها در جهت کم جا کردن و چند کاره کردن مبلمان است ,و قاعدتاً ایده چند کاره کردن مبلمان از زمانی به ذهن تولیدکنندگان خطور کرد که مشتریان خود را به دلیل کمبود فضای کافی در مناظر یک به یک از دست میدادند اما با تولید این مکانیزم ها که در ادامه برخی از پرکاربردترین آنها آشنا خواهیم شد تحول شگرفی در زمینه تولید مبلمان به وجود آمد .
یراق خلبانی
این مکانیزم که طی سالهای گذشته یکی از پرکاربردترین یراق آلات صنعت مبلمان بوده است در کم جا کردن و چند کاره کردن مبلمان منازل نقش پر رنگی را ایفا کرده است ,از این یراق ها که با تغییر زوایای پشتی ها و نشیمنگاه های مبل آنها را از حالت مبل به تخت تبدیل می کند بیشتر در هتل ها و مراکز درمانی ,خوابگاه ها و منازل مسکونی کوچک استفاده می شود .
یراق بارسلونا
مکانیزمها اجزای مکانیکی هستند که یا با یکدیگر در تماس هستند یا به هم متصل اند ,و غالباً از آنها برای حرکت های چرخشی استفاده میشود , این یراق نیز جهت تغییر حالت و زوایای مبل استفاده می شود.
مکانیزم صفر از دیوار
این مکانیزم بعد از اتصال پشتی و نشیمنگاه مبل توسط دو بازوی خود پشتی را به حالت خوابیده در آورده و مبل را به تختخواب تبدیل میکند ,از این یراق پرکاربرد بیشتر هتل ها و اقامتگاه های کوچک منازل مسکونی متراژ پایین و بیمارستان ها استفاده می کنند.
کلاف برقی
این مکانیزمها و همانطور که از اسمش پیداست در تولید مبلمان درمانی (ماساژورها ,فیزیوتراپی ها و غیره ) استفاده می شود .و از آن با عنوان مکانیزم ریلکسی نام برده میشود.
یراق پلاتر
این یراق با اتصال به بالشت های مبلی با تغییر ۹۰ درجه زوایای بالشت افراد را از حمل بالشت های اضافی بینیاز میکند از این یراق بیشتر در مبلمان های لابی هتل ها و برج های تجاری بزرگ شرکت ها استفاده می شود .
گردان های مبلی
همانطور که از اسم این یراق پیداست نقش آن چرخش دادن به نشیمنگاه های صندلی ها و مبلمان است از این یراق بیشتر در تولید صندلی های اداری استفاده می شود.
چفت ال
این یراق بیشتر در زمینه مبلمان راحتی استفاده میشود به نحوی که مبل هایی که به شکل ال هستند را بااین یراق اتصال میکنند .
یراق ساعتی
همانطور که در تصویرزیر ملاحظه می کنیم یراق ساعتی با اتصال بین دسته و نشیمنگاه مبل باعث تغییر حالت تدسته مبل از حالت افقی به عمودی می شود .
نوارهای کشی
از این نوارها زیر مبل و در پشتی مبل استفاده میشود و موجب بالا رفتن کیفیت و استحکام استحکام مبل میشوند .در تصاویر زیر نوع کاربرد این کش های نواری به نمایش گذاشته شده است .
حرف آخر همواره گذر از یک برهه خاص تاریخی همراه بوده با رشد و رونق یک حرفه ی خاص وقتی به تاریخ کهن تمدن بشری نگاه می کنیم درمییابیم, مثلاً توماس ادیسون موفق به اختراع لامپ شده و جریانهای الکتریسیته را به روشنایی تبدیل کرد ,صنایع مختلفی در کنار این اختراع شروع به رشد کردند, صنایعی مثل ساخت شیشه های لامپ ,ساخت رشتههای فنری و غیره صنعت مبلمان نیز از این قاعده مستثنی نیست و همانطور که در این نوشته عنوان کردیم وقتی کنت چهاردهم مبل موسوم به چستر فیلد را تولید کرد ,سوت آغاز صنعت پر زرق و برق مبلمان زده شد و تا به امروز که بیش از سه قرن از آن جریان می گذرد همچنان این صنعت با اتکا به نیاز روز جامعه در حرکت می باشد و در کنار این صنعت بسیاری از مشاغل شکل گرفتند و افراد زیادی در آن فعالیت میکنند .یکی از این مشاغل تولید و توزیع لوازم مبل است همانطور که توضیح دادیم کارخانجات بسیاری امروز در سراسر دنیا در زمینه ساخت و تولید لوازم مبل فعال هستند و البته یادآور میشویم که بسیاری از این کارخانه ها تنها در یک شاخه و رشته فعال بوده و تنها قسمتی از لوازم مبل را تهیه می کند, یعنی کارخانجاتی در سراسر دنیا فعال هستند که تنها به تولید فوم میپردازد, و یا تنها به تولید نوار کشی و مکانیزم میپردازد ,و در آخر باید اضافه کرد صنعت مبلمان در کنار آن تولید و توزیع لوازم مبل به یکی از قطب های مشاغل در جهان تولید تبدیل شده و بسیاری از فعالان اقتصادی را مجاب به سرمایهگذاری در این بخش کرده است و گذشته و تاریخ این حرفه نشان میدهد که همواره می بایست منتظر شگفتانه های منحصر به فردی در این صنعت باشیم.
